‘’Viccisitudes’’ (Φθορές) του Jason deCaires Taylor

Από το βάθος των 14 μέτρων και μέσα από τα γαλάζια νερά της Καραϊβικής αναδύεται μια κραυγή, μία έκκληση που αποσκοπεί στην ενεργοποίηση και την ευαισθητοποίηση για την διατήρηση των ωκεάνιου οικοσυστήματος. Ο καλλιτέχνης Jason deCaires Taylor δημιουργεί δυναμικά γλυπτά στον ωκεάνιο πυθμένα του υποβρύχιου πάρκου στη Γρενάδα του Μεξικό, στην Καραϊβική, αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου, με σκοπό να γνωστοποιήσει τους κινδύνους που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.

Ο ‘’Jacques Cousteau’’ του κόσμου της τέχνης, όπως είναι γνωστός στον ξένο τύπο ο Taylor, μεγάλωσε στην Ευρώπη και αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Τεχνών του Λονδίνου με πτυχίο στη γλυπτική. Στη συνέχεια εργάστηκε στην Γρενάδα ως εκπαιδευτής καταδύσεων και ασχολήθηκε επαγγελματικά με την υποβρύχια φωτογραφία. Συνδυάζοντας την τεχνογνωσία με την αγάπη του για τις καταδύσεις, άρχισε να δημιουργεί υποβρύχια γλυπτά, βυθίζοντας τα στον ωκεανό σε περιοχές με άγονους βυθούς.

Με αφετηρία την αγάπη του για τον ωκεάνιο ύφαλο και τη θάλασσα, δημιούργησε το 2006, το πρώτο υποβρύχιο πάρκο γλυπτικής του κόσμου, το οποίο αναγνωρίζεται ως ένα από τα 25 κορυφαία θαύματα του κόσμου από το National Geographic.

Συνδυάζοντας τις παραδόσεις της Land Art με την ευαισθησία της Street art, δημιουργεί έργα που συνεχώς μεταβάλλονται και μεταμορφώνονται σε ζωντανά οικοσυστήματα, υποστηρίζοντας άμεσα τη ζωή των ωκεανών.

Τα έργα τέχνης του Taylor είναι ουσιαστικά τεχνητοί ύφαλοι, αποτελούμενοι από προσεκτικά κατασκευασμένα γλυπτά, εγκατεστημένα σε διάφορες θαλάσσιες τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο. Κάθε γλυπτό δημιουργείται ξεχωριστά, χρησιμοποιώντας μη τοξικό, ουδέτερο ως προς το pH, τσιμέντο θαλάσσιου βαθμού, χωρίς επιβλαβείς ρύπους, που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του τοπικού οικοσυστήματος. Το τσιμέντο είναι εξαιρετικά ανθεκτικό, με τραχιά υφή που βοηθάει τις προνύμφες των κοραλλιών να προσκολληθούν και να ευδοκιμήσουν και παρέχει καταφύγιο και χώρο αναπαραγωγής για ένα πλήθος θαλάσσιων ειδών.

Οι σχηματισμοί που είναι ιδιαίτερα ανθεκτικοί στα ισχυρά ρεύματα, είναι διαμορφωμένοι έτσι ώστε να προσελκύουν πολλά είδη ψαριών αλλά και κοραλλιών, σπόγγων και φυκιών, αυξάνοντας έτσι τη συνολική βιομάζα των υφάλων. Αυτές οι μόνιμες κατασκευές στερεώνονται στον πυθμένα για να αποφευχθεί η μετατόπισή τους από καταιγίδες και δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Αν και τα έργα του έχουν σχεδιαστεί για να διαρκέσουν εκατοντάδες χρόνια, ως μόνιμη εγκατάσταση, αποτελούν μια συνεχώς μεταβαλλόμενη έκθεση καθώς η θαλάσσια ζωή αλλάζει και μεταμορφώνει τις επιφάνειες των γλυπτών.

Στα γλυπτά του ο Taylor απεικονίζει ανθρώπους που ασχολούνται με συνηθισμένες καθημερινές δραστηριότητες (βλέπουν τηλεόραση, κοιτάζουν ένα κινητό τηλέφωνο, βγάζουν μια selfie), συχνά αγνοώντας τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει κάθε δράση τους στο περιβάλλον, με σκοπό να τονίσει τον ρόλο μας ως άτομα στην υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Τα έργα του αμφισβητούν την εμπορευματοποίηση και οριοθέτηση των φυσικών πόρων του πλανήτη και προκαλούν ανησυχία για τις τρέχουσες απειλές που αντιμετωπίζουν οι ωκεανοί.

‘’Τα αποτελέσματα είναι ζωντανά την ημέρα, αλλά ακόμα περισσότερο μετά τη δύση του ήλιου. Αγαπώ τη νυχτερινή κατάδυση – το φως του φακού φωτίζει όλα τα αληθινά χρώματα των κοραλλιών, των σφουγγαριών και των φυκιών” επισημαίνει ο καλλιτέχνης.

Το γλυπτό ‘’Viccisitudes’’ (Φθορές), το οποίο είναι από τα πρώτα έργα τουTaylor, κατασκευάστηκε το 2006 και απεικονίζει μία ομάδα παιδιών με διαφορετικό εθνικό υπόβαθρο πιασμένα από το χέρι σε σχηματισμό δαχτυλιδιού. Ο καλλιτέχνης βασίστηκε στη συλλογική δύναμη των μορφών που σχηματίζουν έναν κύκλο για να αντισταθούν στα ρεύματα του νερού, συμβολίζοντας παράλληλα μια παγκόσμια μορφή κοινότητας που έχει την δύναμη μέσω της ‘’ενότητας’’ να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος.

Το γλυπτό δημιουργήθηκε στο στούντιο, αλλά η συναρμολόγηση του έγινε κάτω από το νερό, το οποίο ήταν ένα αρκετά δύσκολο έργο. ‘’Όταν αρχίσαμε να συνδέουμε τα κομμάτια υποβρυχίως, υπήρχε μια μικρή κλίση στην άμμο. Έπρεπε να σκάψουμε για να εγκαταστήσουμε το κάθε κομμάτι και κάθε φορά που σκάβαμε, εντοπίζαμε έναν βράχο. Πέρασα δέκα ημέρες προσπαθώντας να τα συναρμολογήσω υποβρύχια’’ δηλώνει ο Taylor. Σκοπίμως κοιτάζει να εγκαταστήσει κομμάτια σε περιοχές όπως αυτή όπου ο βυθός είναι κυρίως άγονος, αλλά όπου τα ρεύματα θα επιτρέψουν στη θαλάσσια ζωή να ανθίσει.

Παρόλο που ο Taylor προτιμά να δίνει στους θεατές την ελευθερία για τη δική τους ερμηνεία των γλυπών του, έχει γράψει τα εξής σχετικά με αυτό το κομμάτι: ‘’Οι ‘’Φθορές” προτείνουν την ανάπτυξη, την ευκαιρία και τον φυσικό μετασχηματισμό. Δείχνει πώς ο χρόνος και το περιβάλλον επηρεάζουν και διαμορφώνουν το φυσικό σώμα. Τα παιδιά από τη φύση είναι προσαρμοσμένα στο περιβάλλον τους. Η χρήση τους στο έργο τονίζει τη σημασία της δημιουργίας ενός βιώσιμου και καλά διαχειριζόμενου περιβάλλοντος, ενός χώρου για τις μελλοντικές γενιές’’.

Οι ωκεανοί διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στα φυσικά οικοσυστήματα, όπως η ρύθμιση του κλίματος, η απορρόφηση διοξειδίου του άνθρακα και η παραγωγή οξυγόνου. Παρέχουν πόρους και μια σημαντική πηγή διατροφής σε δισεκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον πλανήτη. Σύμφωνα με μια επιστημονική μελέτη, λιγότερο από το 4% των ωκεανών παραμένουν ανεπηρέαστα από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Λόγω απειλών, όπως η παγκόσμια υπερθέρμανση, η υπεραλίευση και η θαλάσσια ρύπανση, τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν χαθεί πάνω από το 40% των φυσικών μας κοραλλιογενών υφάλων. Το Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων εκτιμά ότι το 90% των κοραλλιογενών υφάλων θα απειληθούν με αφανισμό μέχρι το 2050.

‘’Τα έργα αποτελούν μια προσπάθεια να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τον πλανήτη με απώτερο σκοπό την αλλαγή της κατανόησης του υποβρύχιου περιβάλλοντος και την ανάδειξη της εγγενούς ευθραυστότητάς μας μέσα σε αυτό’’. Δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε τους ωκεανούς μας, τον αέρα, το κλίμα ή την άγρια φύση. Ξεχνάμε ότι είμαστε όλοι αναπόσπαστο κομμάτι ενός ζωντανού συστήματος που οφείλουμε να προστατέψουμε’’, αναφέρει ο Taylor.

Τα υποβρύχια γλυπτά του Jason deCaires Taylor δημιουργούν ένα μοναδικό, απορροφητικό και εκτεταμένο οπτικό θαλάσσιο τοπίο. Αναδεικνύοντας φυσικές οικολογικές διεργασίες, οι επεμβάσεις του διερευνούν τις περίπλοκες σχέσεις που υπάρχουν ανάμεσα στην τέχνη και το περιβάλλον. Ο καλλιτέχνης, μας ωθεί να αποτρέψουμε τη ρύπανση των ωκεανών και την καταστροφική αλλαγή του κλίματος και να αγκαλιάσουμε τη συλλογική ευθύνη μας για το μέλλον, δημιουργώντας έτσι έναν ισχυρό οπτικό διάλογο μεταξύ της τέχνης και της φύσης.