Πριν δύο χρόνια είχα διαβάσει το -σχετικά μικρό- Δωμάτιο του Τζοβάνι του James Baldwin που μου είχε αρέσει πολύ οπότε είπα να δοκιμάσω για δεύτερο το -σχετικά μεγάλο- Κουαρτέτο του Χάρλεμ.
Και τι ωραίο που ήταν και αυτό!
Με αυτό το δεύτερο βιβλίο που διαβάζω νομίζω πως βάζω τον Baldwin στους αγαπημένους!
Ο Χαλ Μοντάνα δυο χρόνια μετά το θάνατο του αγαπημένου του αδερφού, Άρθουρ, αποφασίζει να σπάσει τη σιωπή του και να μιλήσει γι’ αυτόν. Για τη σχέση του Άρθουρ μαζί του, για τη σχέση του με τους φίλους του, για τα γκόσπελ που τραγουδούσε στις εκκλησίες, για τα ταξίδια του και για το πώς κατέληξε να γίνει ο διάσημος “Αυτοκράτορας της σόουλ”. Μα κυρίως για το πόσο πολύ αγαπούσε τον αδερφό του.
Ο αδερφός μου. Ξέρεις, φίλε, πώς αγαπάει ένας αδερφός τον αδερφό του, πόσο ισχυρή, πόσο ακλόνητη είναι η αλήθεια που κρύβεται πίσω από αυτή την απλή λέξη;
Η γραφή του υπέροχη!
Το βιβλίο χωρίζεται σε 5 μέρη και δεν έχει καθόλου κεφάλαια κάτι που με είχε εκνευρίσει πριν το ξεκινήσω. Το ξεκίνησα και δεν με ένοιαζε. Δεν με ένοιαζε γιατί κυλούσε τόσο ωραία που ειλικρινά δεν έψαχνα σημείο να σταματήσω!
Ο James Baldwin μέσω της αφήγησης της ιστορίας της ζωής του Άρθουρ και των ταραγμένων δεκαετιών (’40, ’50, ’60) που διαδραματίζεται μιλάει για τις ανθρώπινες σχέσεις. Σχέσεις οικογενειακές, αδελφικές, φιλικές, ερωτικές και σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και Θεού. Ο Χαλ αφηγείται ιστορίες αγάπης, πάθους, αφοσίωσης και πίστης. Ιστορίες βίας, κακοποίησης, φόβου, πόνου, απώλειας, μίσους και οργής. Χαρακτήρες που αναζητούν τον εαυτό τους και τη θέση τους στον κόσμο. Αμφισβητούν την πίστη τους, ενηλικιώνονται πριν την ώρα τους, τραγουδούν για την αγάπη και κάνουν ότι μπορούν για να ζήσουν.
Κι ύστερα, ο Τζίμι είπε: «Ξέρεις τι έχει πλάκα;».
«Τι έχει πλάκα;»
«Όταν δυο άνθρωποι έχουν να πουν τόσα πολλά ο ένας στον άλλο, που τελικά δεν μπορούν να πουν τίποτα και κάθονται απλώς και κοιτάζονται. Αλλά κι αυτό, όμως, λέει κάτι».
Προτιμώ τους αμαρτωλούς και τους τρελούς, εκείνους που μπορούν να μάθουν, ν’αλλάξουν, να διδάξουν -ή ανθρώπους όπως εγώ, αν μου επιτρέπετε να περιαυτολογήσω λιγάκι, οι οποίοι δεν φοβούνται να καταβροχθίσουν μόνοι τους έναν ολόκληρο αστακό, καθώς ετοιμάζονται να κουβαλήσουν στους ώμους τους το δυσβάσταχτο φορτίο των τριάντα ετών.
Συμμετέχοντας ενεργά και ο ίδιος ο Baldwin στο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων μιλάει για τον ρατσισμό αλλά και για την ομοφυλοφιλία ένα θέμα ταμπού για εκείνη την περίοδο. Μιλάει για το τι σημαίνει να είσαι μαύρος στην Αμερική του προηγούμενου αιώνα, τι σημαίνει να είσαι ομοφυλόφιλος μαύρος, για τον φόβο, τον επικίνδυνο αμερικάνικο νότο, τους περιορισμούς, τις αμφιβολίες, τις απαγορεύσεις και τις αδικίες.
Πολλά κομμάτια που αναφέρονται σε αυτά τα θέματα δυστυχώς είναι πολύ επίκαιρα και υπάρχει ανάγκη ακόμη και σήμερα να λέγονται και να συζητιούνται.
Οι αστυνομικοί ήταν όμως ακόμα έξω, κι έπρεπε να περάσουμε ανάμεσα τους για να γυρίσουμε σπίτι. Ένας ή περισσότεροι από εμάς μπορεί να μην έβγαζαν τη νύχτα. Κάποιοι σίγουρα δεν θα έβγαζαν τη χρονιά. Κι αυτό βέβαια δεν έχει σχέση με την αναπόδραστη θνητότητα του ανθρώπου. Είναι άλλο πράγμα να ξέρεις ότι θα πεθάνεις και τελείως διαφορετικό να ξέρεις ότι μπορεί να σε σκοτώσουν.
Θα μπορούσα να πω ότι κανείς σχεδόν δεν θυμάται πια την ατμόσφαιρα που επικρατούσε εκείνα τα χρόνια, αν κι αυτό δεν είναι αλήθεια. Όσοι έζησαν από κοντά τα γεγονότα θα θυμούνται εκείνη την εποχή για πάντα. Κι όμως, κανείς δεν θέλει να ακούσει τώρα όλα εκείνα που δεν είχε τότε το θάρρος να αντιμετωπίσει καταπρόσωπο, κάποια από τα παιδιά μας, όμως, ξέρουν· κάποια από τα παιδιά μας πάντα θα ξέρουν.
Ο Baldwin ασκεί κριτική, περιγράφει και σκιαγραφεί ταραγμένες εποχές, άστατες κοινωνίες και τους ανθρώπους που είναι μέρη τους.
Πραγματικά πολύ δυνατό βιβλίο με υπέροχη -υ π έ ρ ο χ η- γραφή που καταφέρνει με πολύ ισορροπημένο τρόπο να μιλά για το μίσος και ταυτόχρονα για την αγάπη. Είναι ένα βιβλίο γεμάτο συναισθήματα, χωρίς όμως ποτέ να καταφεύγει σε μελοδραματισμούς και που παρά το μέγεθος του, εγώ ήθελα κι άλλο!
Πιστεύω άνετα θα είναι στα αγαπημένα μου για φέτος!
Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση του Χρήστου Οικονόμου.
Από το οπισθόφυλλο:
Τέσσερις νεαροί μαύροι μουσικοί, μεταξύ των οποίων ο μετέπειτα διάσημος «Αυτοκράτορας της σόουλ» Άρθουρ Μοντάνα, ξεκινούν από το Χάρλεμ της δεκαετίας του ’40 για να κατακτήσουν τον κόσμο με όχημα το πάθος τους για τα γκόσπελ. Τριάντα χρόνια αργότερα, όταν ο Άρθουρ θα βρεθεί νεκρός στο Λονδίνο, ο αδελφός του, ο Χαλ, επιστρέφει στο παρελθόν για να αφηγηθεί μια συναρπαστική και σπαρακτική ιστορία, που θα παρακολουθήσει την περιπλάνηση των ηρώων από τη Νέα Υόρκη ώς το Παρίσι και από τον αμερικανικό Νότο ώς την Αφρική και την Κορέα, φέρνοντάς τους αντιμέτωπους με προσωπικές, οικογενειακές και κοινωνικές συγκρούσεις, με τις ολέθριες συνέπειες της απώλειας, αλλά και τους ακατάλυτους δεσμούς που γεννούν η αφοσίωση, ο έρωτας (ομοφυλοφιλικός και μη) και η φιλία.
Στο Κουαρτέτο του Χάρλεμ, το τελευταίο και εκτενέστερο μυθιστόρημά του, ο Τζέιμς Μπόλντουιν χρησιμοποιεί ως φόντο το κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, που συντάραξε τις ΗΠΑ τη δεκαετία του ’60, για να αφηγηθεί ένα επικό άσμα αγάπης, πάθους, πένθους και οργής, όπου η δυναμική των φυλετικών και σεξουαλικών σχέσεων καθορίζει σε καταλυτικό βαθμό τον αέναο αγώνα του ανθρώπου να παραμείνει άνθρωπος.
Για τον συγγραφέα:
Ο Τζέιμς Μπόλντουιν γεννήθηκε στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης στις 2 Αυγούστου του 1924. Το πρώτο του μυθιστόρημα, “Go Tell It on the Mountain”, εκδόθηκε το 1953. Ζωντανεύοντας τις εμπειρίες του ως νεαρού ιεροκήρυκα στους δρόμους του Χάρλεμ, γνώρισε αμέσως επιτυχία και ακολούθησε το “Giovanni’s Room”, που ερευνά το ζήτημα του ομοφυλοφιλικού έρωτα με ευαίσθητο και επιβλητικό τρόπο. Το “Another Country” (1963) προκάλεσε λογοτεχνική έκρηξη και το 1964 ακολούθησαν δύο βιβλία το “Nobody Knows my Name” και το “Notes of a Native Son”, τα οποία περιέχουν αρκετές από τις ιστορίες και τα δοκίμια που του χάρισαν φήμη τόσο στην Αμερική όσο και στην Ευρώπη. Το “Nobody Knows my Name” επιλέχτηκε από την Αμερικανική Ένωση Βιβλιοθηκών ως ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της χρονιάς εκείνης. Το “Going to Meet the Man” ήταν η πρώτη συλλογή διηγημάτων του Τζέιμς Μπόλντουιν. Εξέδωσε συλλογές δοκιμίων, μεταξύ των οποίων “The Fire Next Time” (1963), “Nothing Personal” (1964), “No Name in the Street” (1971), “The Devil Finds Work” (1976), “Evidence of Things not Seen” (1983) και έγραψε δύο θεατρικά έργα: “The Amen Corner” (1955) και “Blues for Mr Charlie” (1965). Στα μυθιστορήματα του συγκαταλέγονται τα “If Beale Street Could Talk” (1974), “Little Man, Little Man” (1975) και “Just Above my Head” (1979).
Παρότι “μαύρος και ομοφυλόφιλος”, ο Τζέιμς Μπόλντουιν κέρδισε βραβεία, υποτροφίες και επιχορηγήσεις, ενώ το 1986 παρασημοφορήθηκε από τη Λεγεώνα της Τιμής. Πέθανε το 1987 στο σπίτι του στη Γαλλία. Η νεκρολογία των “Times” έγραφε: “Τα καλύτερα έργα του αντέχουν σε σύγκριση με οτιδήποτε εκδόθηκε την ίδια εποχή στις Ηνωμένες Πολιτείες”, ενώ το “Newsweek” τον χαρακτήρισε ως “έναν οργισμένο συγγραφέα η ευφυΐα του οποίου ήταν τόσο προκλητική και η γραφή του τόσο καλαίσθητη, ώστε δεν άργησε να γίνει ο μαύρος συγγραφέας που οι λευκοί φιλελεύθεροι δεν έπαψαν να φοβούνται”.
LovArt's Corner 