Οι Αργοναύτες της Maggie Nelson είναι από τα βιβλία που διαλέγω λίγο στην τύχη. Μου άρεσε ο τίτλος, το εξώφυλλο και διαβάζοντας την πρώτη πρόταση από το οπισθόφυλλο (“Οι Αργοναύτες ταξιδεύουν πάνω σε σώματα που διαρκώς αλλάζουν, μεταβάλλονται, μετασκευάζονται.”) και λέω εδώ είμαστε και το πήρα.
Και τελικά τι ωραία που τα έλεγε! Με ενθουσίασε από τις πρώτες κιόλας σελίδες!
Οι Αργοναύτες είναι ένα memoir. Η Maggie Nelson μας δίνει ένα πολύ προσωπικό βιβλίο, κάποιες φορές με δοκιμιακό και άλλες με πιο ημερολογιακό ύφος μας μιλάει για την σχέση της με τον τρανς καλλιτέχνη Harry Dodge και την αγάπη τους, για την βιολογική και την θετή οικογένεια, για την μητρότητα, πώς την έβλεπε και πώς την βλέπει τώρα. Ανατρέχει σε σχετικά έργα καλλιτεχνών, σε ψυχολόγους και θεωρητικούς, μα κυρίως μιλάει για την δική της προσωπική εμπειρία, από τις προσπάθειες να μείνει έγκυος και τον τοκετό, τον θηλασμό και για το ότι μπορείς να είσαι μητέρα αλλά ότι δεν χρειάζεται να είσαι μόνο αυτό.
Ποτέ δεν έχω νιώσει έτσι, αλλά εγώ έγινα μαμά αρκετά μεγάλη. Είχα σχεδόν τέσσερις δεκαετίες για να γίνω ο εαυτός μου προτού πειραματιστώ με την εκμηδένισή μου.
Μήπως υπάρχει κάτι εγγενώς κουήρ στην ίδια την εγκυμοσύνη, αφού μεταβάλλει ολοκληρωτικά τη “φυσιολογική” κατάσταση ενός ατόμου και επιφέρει μια ριζική οικειότητα με το ίδιο του το σώμα – όσο και μια ριζική αποξένωση από αυτό;
Παρατηρεί τα σώματα που αλλάζουν, που μεταβάλλονται, που μεταβαίνουν από μια κατάσταση σε μια άλλη, εκείνης λόγω της εγκυμοσύνης και του Harry λόγω ορμονών, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Την απασχολούν ζητήματα ταυτότητας φύλου και σεξουαλικότητας και έρχεται αντιμέτωπη με το παράδοξο της ταυτότητας και την Αργώ τα μέρη της οποίας “μπορεί να αντικαθίστανται αλλά το πλοίο λέγεται πάντοτε Αργώ”. Σώματα ρευστά, μεταβαλλόμενα.
Το τελευταίο μας βράδυ στο Σέρατον, τρώμε στο απίστευτα υπερτιμημένο “χαλαρό μεξικάνικο” του ξενοδοχείου, το Dos Caminos. Εσύ περνάς για άντρας, εγώ για έγκυος. Ο σερβιτόρος μας μιλά με εύθυμο τρόπο για την οικογένεια του, εκφράζει χαρά για τη δική μας. Εξωτερικά, μπορεί να έμοιαζε λες και το σώμα σου γινόταν όλο και περισσότερο “αρσενικό”, το δικό μου όλο και περισσότερο “θηλυκό”. Αλλά μέσα μας δεν νοιώθαμε έτσι. Εσωτερικά ήμασταν δύο ανθρώπινα ζώα που υφίστανται μεταμορφώσεις ο ένας δίπλα στον άλλον, που γινόμασταν ελεύθερα μάρτυρες αυτής της αλλαγής του άλλου. Με άλλα λόγια μεγαλώναμε.
Φεμινιστική και queer θεωρία, κυρίαρχη κουλτούρα, ομοκανονικότητα και ετεροκανονικότητα, είναι μερικά μόνο από τα θέματα πάνω στα οποία στοχάζεται, συνομιλεί και ασκεί κριτική.
Εκφράζει ανασφάλειες, ανησυχίες, φόβους, αμφιβάλει, ψάχνεται και μιλάει για τις σκέψεις της ανοιχτά, ελεύθερα και με ειλικρίνεια για θέματα άλλες φορές πολύ προσωπικά και άλλες πολύ καθολικά χωρίς να προσπαθεί να είναι αυθεντία ή να γίνει αρεστή.
Πώς να δώσεις σε κάποιον να καταλάβει ότι ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις πώς νιώθει ένα άτομο για το φύλο ή τη σεξουαλικότητα του -ή για οτιδήποτε άλλο εδώ που τα λέμε- είναι να ακούσεις αυτό που σου λέει και να προσπαθήσεις να του συμπεριφερθείς αντίστοιχα, χωρίς να καπελώσεις τη δική του εκδοχή της πραγματικότητας με τη δική σου;
Δεν είναι ένα βιβλίο δύσκολο αλλά δεν είναι και ένα βιβλίο που το διαβάζεις ανάλαφρα, την θέλει την προσοχή σου και την δική μου την κέρδισε χωρίς κόπο! Ενώ μου άρεσε και η γλώσσα που χρησιμοποιεί, σε σημεία ποιητική, χωρίς όμως υπερβολές. Το γέμισα post-it, κράτησα πολλά σημεία του και με φαντάζομαι άνετα να επιστρέφω ξανά.
Κι όλα αυτά λέγοντας από την αρχή κιόλας πως οι “οι λέξεις δεν αρκούν.
Πώς γίνεται οι λέξεις να μην αρκούν;”
Λέξεις και έννοιες ρευστές όπως τα σώματα.
Μου άρεσε πολύ για όλες τις σκέψεις, για την αφορμή για στοχασμό, για εκείνη την καταπληκτική σκηνή του θανάτου της μητέρας του Harry που εναλλάσσονταν με την γέννηση του γιου της Maggie και για το πόσο σύγχρονο είναι. Πόσο εδώ και τώρα είναι τα ζητήματα που πραγματεύεται.
Δεν θα ταιριάξει φυσικά σε όλους αλλά αν όλα αυτά σας ακούγονται ενδιαφέροντα ρίξτε του μια ματιά, γιατί εγώ ούτε τα μισά δεν κατάφερα να μεταφέρω όπως θα ήθελα.
Με έπεισε να ψάξω και άλλα δικά της.
Εμπειρικά μιλώντας είμαστε φτιαγμένοι από την ύλη των άστρων. Γιατί δεν μιλάμε περισσότερο γι’αυτό; Η ύλη ποτέ δεν εγκαταλείπει αυτόν τον κόσμο. Απλώς συνεχίζει να ανακυκλώνεται, να συνδυάζεται ξανά και ξανά. Αυτό μου έλεγες διαρκώς όταν γνωριστήκαμε – ότι κατά μια αληθινή, υλική έννοια, το ‘τι’ είναι φτιαγμένο από το ‘πού’. Δεν είχα ιδέα για τι πράγμα μιλούσες, αλλά έβλεπα ότι σε έκαιγε. Ήθελα να είμαι κοντά σε αυτή τη φωτιά. Ακόμα δεν την καταλαβαίνω, αλλά τουλάχιστον τώρα περνάω τα δάχτυλά μου πάνω από τις φλόγες.
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες σε μετάφραση της Μαρίας Φακίνου.
Από το οπισθόφυλλο:
Οι Αργοναύτες ταξιδεύουν πάνω σε σώματα που διαρκώς αλλάζουν, μεταβάλλονται, μετασκευάζονται. Έτσι έρχονται αναπόφευκτα αντιμέτωποι με το παράδοξο της ταυτότητας: τι απομένει όταν όλα τα αρχικά υλικά έχουν αντικατασταθεί από καινούργια; Στους Αργοναύτες η Μάγκι Νέλσον καταγράφει ένα τέτοιο ταξίδι, περιγράφοντας τον έρωτά της με τον τρανς καλλιτέχνη Χάρυ Ντοτζ, τη σχέση της με τον θετό της γιο, την εγκυμοσύνη και τη γέννα της, μετατρέποντας κάθε της προσωπική εμπειρία σε δημόσιο στοχασμό πάνω στα ζητήματα της σεξουαλικότητας και του φύλου, της φροντίδας και της οικογένειας, παίρνοντας απόσταση από τον ταυτοτικό λόγο. Η επιμονή της να αναμετριέται με τις λέξεις σε ένα πεδίο όπου οι λέξεις συχνά δεν αρκούν, προσδίδει στη ριζοσπαστική πρωτοτυπία και το προσωπικό ύφος των Αργοναυτών την αύρα του κλασικού.
Για την συγγραφέα:
Η Μάγκι Νέλσον γεννήθηκε το 1973 στο Σαν Φρανσίσκο. Είναι πεζογράφος, ποιήτρια και δοκιμιογράφος, και το έργο της περιστρέφεται γύρω από τα ζητήματα του φύλου, της βίας και της σεξουαλικής ταυτότητας. Ζει στο Λος Άντζελες. Σημαντικότερα έργα της: The Red Parts: A Memoir(2007), Bluets (2009), The Art of Cruelty: A Reckoning(2011), καθώς και τα ποιητικά βιβλία Holes (2007) και Jane: A Murder (2005). Οι Αργοναύτες (2015), ένα βαθιά προσωπικό βιβλίο που συνδυάζει αριστοτεχνικά τον δοκιμιακό στοχασμό με την αυτοβιογραφία, τη φεμινιστική και κουήρ θεωρία με τη σεξουαλικότητα, τη μητρότητα και την οικογένεια, έγινε μπεστ σέλλερ στις ΗΠΑ και μεταφράστηκε σε πάνω από είκοσι γλώσσες.
LovArt's Corner 